კალაპოტურ დეფორმაციებზე ანტროპოგენური ზემოქმედების ზოგიერთი ასპექტი

Abstract

საქართველოში უკანასკნელ ათწლეულში იმატა სხვადასხვა სახის ჰიდროტექნიკური ნაგებობების მშენებლობამ და ქალაქების ურბანულმა განვითარებამ. მიმდინარე ტენდენციები გვაფიქრებინებს, რომ უახლოეს პერიოდში ეს პროცესი კიდევ უფრო გაგრძელდება. სწორედ ჰიდროტექნიკური ნაგებობების მშენებლობა და ექსპლუატაცია იწვევს, მდინარის წყლის ნაკადის და მყარი ნატანის ცვლილებას და შესაბამისად, კალაპოტურ პროცესებზე გავლენას. ეს შეიძლება იყოს მცირე ზომის სათავე ნაგებობები, რომლებიც ძირითადად დერივაციული ტიპის ჰესებზე გვხვდება, წყალსაცავიანი ტიპის ნაგებობები, ნაპირდამცავი ნაგებობები, ასევე, კალაპოტების გასწორხაზოვნება, გაღრმავებითი სამუშაოები, დრენაჟი, სახიდე გადასასვლელების მშენებლობა და სხვა. საქართველო მთიანი ქვეყანაა, სადაც კალაპოტური პროცესები კიდევ უფრო თავისებურებებით გამოირჩევა. წყალსამეურნეო ღონისძიებების გატარება აუცილებელია, მის გარეშე წარმოუდგენელია ქვეყნის განვითარება, ამიტომ დღის წესრიგში დგება კალაპოტური პროცესების დეტალური შესწავლა, რომელიც ითვალისწინებს: მდინარის კალაპოტის პროცესების ბუნებრივი და ანთროპოგენური ფაქტორების იდენტიფიცირებას, ცვალებადობის განვითარების ეტაპების განსაზღვრას, ზღვრული მნიშვნელობების დასაბუთებას, მდინარის არხების შეუქცევადი გარდაქმნების განსაზღვრას, მისი სტაბილიზაციის საკითხებს და სხვა.

In Georgia, the construction of various types of hydraulic structures and urban development of cities has intensified over the last decade. Current trends indicate that this process will continue in the near future. It is the construction and operation of hydraulic structures that cause changes in the flow of river water and solid sediment and, consequently, impact on channel processes. These may be small headworks, which are encountered mainly at derivation-type hydroelectric power plants, structures with reservoirs, bank protection structures, as well as bed-rectification, dredging and drainage works, construction of bridges, etc. Georgia is a mountainous country with even more peculiar channel processes. Water management measures are necessary, without which the development of the country is unthinkable. Therefore, a detailed study of channel processes is on the agenda, which includes: identification of natural and anthropogenic factors of channel processes, determination of stages of variability development, justification of threshold values, determination of irreversible transformations of river channels, issues of their stabilization and many others.

В Грузии за последнее десятилетие увеличилось строительство различных гидротехнических сооружений и урбанистическое развитие городов. Нынешние тенденции позволяют предполагать, что этот процесс продолжится и в ближайшем будущем. Именно строительство и эксплуатация гидротехнических сооружений вызывает изменение водного потока рек и твердого стока, следовательно, оказывает влияние на русловые процессы. Это могут быть небольшие водозаборные сооружения, в основном характерные для деривационных ГЭС, сооружения с водохранилищами, берегоукрепительные конструкции, а также выпрямление русел, углубительные работы, дренаж, строительство мостовых переходов и другое. Грузия — горная страна, где русловые процессы отличаются особыми чертами. Проведение водохозяйственных мероприятий необходимо. Без них невозможно развитие страны, поэтому актуальной становится задача детального изучения русловых процессов, что включает в себя: идентификацию естественных и антропогенных факторов русловых процессов, определение этапов развития и их изменений, обоснование предельных значений, определение необратимых изменений русел рек, вопросы их стабилизации и другие аспекты.